Black
Details
197 p.
Besprekingen
De Standaard
BLACK is een hedendaagse West Side Story , doorspekt met expliciet geweld en veel seks. De zwarte Mavela wil niet langer braaf naar school gaan. Ze raakt in de ban van The Black Bronx, een jeugdbende waarvan de leden hun dagen vullen met overvallen, drugs en liefjes uitwisselen. Maar dan wordt Mavela verliefd op Marwan, die lid is van een rivaliserende bende.
Bracke kiest ook nu weer voor een actueel thema. De Stekenaar schreef eerder al over aids in de controversiële maar populaire jeugdroman Het uur nul . Ook kinderprostitutie, kindsoldaten en opgroeiende moslima's inspireerden Bracke tot romans. Al die thema's werkt hij zonder taboes uit. Dat critici hem sensatiezucht verwijten, wuift hij weg. ,,Een verhaal moet levensecht zijn'', zegt hij beslist.
Omdat hij in zijn romans een zo realistisch mogelijk beeld wil schetsen, steekt Bracke heel wat tijd in research. Voor Black praatte hij met een meisje uit de gesloten instelling in Beernem dat in de straatbende Black Demolition zat. ,,Op dat moment wist ik nog niet dat het om echt zware jongens ging, met wie je niet zomaar een praatje slaat'', zegt Bracke.
Het was Koen Wouters, die bij de jeugdbrigade van de politie van Sint-Jans-Molenbeek werkt, die hem daarop attent maakte. Wouters liet zijn dochter een proefdruk van Black lezen. ,,Toen zij me vroeg of het geweld in Black toch niet een beetje overdreven was, begreep ik dat zelfs mijn eigen familie niet volledig beseft met welke harde feiten ik geconfronteerd word'', zegt Wouters. Bracke mocht met hem meerijden in een anonieme wagen en werd zelfs even in de boeien geslagen om te weten hoe dat juist gebeurt. Via Wouters kwam de jeugdschrijver in contact met Frédéric Van Leeuw, substituut van de procureur des Konings in Brussel. Ook aan zijn advies heeft Bracke veel gehad. Volgens Van Leeuw geeft Bracke in Black een vrij accurate kijk op de Brusselse straatbendes. ,,Bloederige vechtpartijen tussen bendes en groepsverkrachtingen gebeuren spijtig genoeg nu eenmaal.''
Toch draait het voor Bracke om meer dan alleen choqueren. In Black probeert hij ook te peilen naar de wortels van zoveel geweld. ,,Het zijn jongeren die niet langer dromen van een toekomst'', zegt Bracke. ,,Ze voelen zich niet welkom in onze maatschappij en bijgevolg wordt de straatbende hun familie waaraan ze zich vastklampen'', vult Van Leeuw aan.
Sommige bendeleden zijn het slachtoffer van racisme en/of oorlogsgeweld. X, de gewetenloze leider van The Black Bronx in het boek, was kindsoldaat voor hij naar België kwam. Mavela ziet het nut van studeren niet in: haar vader heeft een universitair diploma maar ook een zwarte huid, waardoor hij gediscrimineerd wordt op de arbeidsmarkt.
Zoals in zijn vorige boeken, wil Bracke met zijn nieuwe boek jongeren confronteren met de harde realiteit en een controversieel onderwerp bespreekbaar maken. ,,Ik ben de messias niet: ik verwacht niet dat ik met Black dit soort problemen zal oplossen'', zegt hij. ,,Maar problemen wegmoffelen of verzwijgen, daar heeft niemand wat aan.''
Het Laatste Nieuws
Getuigenissen
«Ik heb in verschillende gesloten instellingen gepraat met jongeren die deel uitmaakten van de Brusselse straatbendes. Want die jongeren op straat zelf aanspreken was geen sinecure. Hun getuigenissen hebben ik gebruikt om mijn verhaal aan op te hangen. Vooral mijn gesprekken met een meisje dat lid was geweest van 'The Black Demolition' heeft me erg geïnspireerd.» Black gaat over een tienermeisje wiens leven veel opwindender is sinds ze deel uitmaakt van de jeugdbende The Black Bronx.
Bracke kreeg ook hulp van mensen die de problematiek van de Brusselse straatbendes door en door kennen. «Ik heb zelf iemand van het Brusselse parket gecontacteerd en ook de hoofdinspecteur van de dienst Jeugdgezin en Zeden van de Molenbeekse politie heeft me veel geholpen. Zo ging ik bijvoorbeeld mee op patrouille met de jeugdbrigade in enkele risicowijken in Brussel. Dat was een erg interessante ervaring.»
Leesbaar
Koen Wouters van de Molenbeekse politie zegt dat Bracke een belangrijk boek heeft geschreven. «Het verhaal is leesbaar en benoemt een probleem waar velen over zwijgen. Als je alleen de feiten bekijkt, vergeet je de persoon en dat heeft Dirk niet gedaan. Hij heeft een fictief verhaal geschreven, maar is vertrokken vanuit de achtergrond van de jongeren. De lezers zullen dus leren dat vele jeugdige criminelen niet gekozen hebben voor de situatie waarin ze opgroeien.»
In Brussel maken ongeveer 250 jongeren deel uit van een straatbende. Die bestaan vooral in de gemeentes Elsene, Sint-Joost-ten-Node en Brussel.
Leeswelp
Er zijn nog meer bendes, onder meer de 1080-ers die uit Marokkaanse moslimfamilies komen en eigen gedragscodes hebben. De bendeleider loopt rond met een mes, de aangesloten meisjes zorgen voor hun prestige, maar de jongens zien er nauw op toe dat hun eigen zus veilig thuis blijft. De bendes gaan onderling geregeld op de vuist. Wanneer Mavela verliefd wordt op Marwan van de 1080, loopt het fout. Malika, een jaloers ex-liefje van Marwan, verraadt hen en de tortelduifjes worden ongenadig aangepakt.
Frédéric Van Leeuw, substituut van de procureur des Konings in Brussel, wijst in zijn nawoord terecht op het gevaar van Brackes onderneming om de Brusselse jeugdbendes vanuit hun perspectief in kaart te brengen. "Men loopt het risico bij te dragen aan de psychose van het onveiligheidgevoel (...)" meent Van Leeuw, maar Bracke heeft hem overtuigd. "De magie van een roman doet je onder de huid kruipen van een personage, je gaat met zijn ogen kijken, je gaat de personages op een andere manier bekijken" en je kan "niet langer machteloos blijven toekijken op de schipbreuk van deze jongeren." Dit is vooral de visie van een magistraat met voorkennis, maar de vraag is of de modale lezer zich even genuanceerd en met evenveel welwillendheid in de personages kan inleven, of, erger, te veel zal inleven.
Het probleem is dat Bracke voornamelijk rapporteert. Hij kijkt door de ogen van verschillende personages, maar dringt niet diep in hun gevoelens door. Hij beschrijft hun gedrag, maar interpreteert het amper. Expliciete seks- en geweldscènes worden zo rauw en ruw uitgesmeerd, dat je naderhand ongelovig de wenkbrauwen ophaalt bij de tedere en mooi beschreven liefdesscènes tussen Marwan en Mavela.
Brackes personages zitten allemaal in dezelfde negatieve spiraal en er zijn weinig pogingen om hen daar uit te halen. Mavela krijgt wat tegengewicht van haar blanke vriendin Daphne, die uiteindelijk met de stille trom verdwijnt. Een poging van kritische ooggetuigen om het baldadige gedrag van de jongeren tegen de 'racistische' maatschappij in het juiste perspectief te plaatsen, blijft zonder gevolgen. Of toch, bij Marwan gaat een belletje rinkelen, die de idee om het milieu te ontvluchten wakker maakt. Dat hoopvolle gerinkel wordt op het einde van de roman definitief gedoofd
Het blijft dus hoofdzakelijk bij rapporteren, zelfs bij de verwijzing naar het gruwelijke verleden van vele bendeleden. Door het gebrek aan emotionele of psychologische interpretatie lijkt het dat dit verleden hun houding niet enkel verklaart, maar ook rechtvaardigt. Vandaar dat Black in mijn ogen een somber boek is, met een ongetwijfeld realistische, maar troosteloze, want eenzijdige kijk op het bendefenomeen. Een roman voor ervaren en kritische lezers die het boek als uitgangspunt nemen en niet als een definitief rapport. [Jet Marchau]
NBD Biblion
Pluizer (2)
De twee gelijknamige boeken van Dirk Bracke zijn in ‘Black + Back’ in één doosje gestopt. De boeken over het bendeleven in Brussel zijn angstaanjagend, maar meeslepend. Zoals Frédéric Van Leeuw, substituut van de procureur des Konings in Brussel, op het einde van Black aangeeft in een nawoord is dit boek ‘gevaarlijk’. Het kan bijdragen aan het onveiligheidsgevoel dat erg leeft in Vlaanderen. Ook al is deze kant van de hoofdstad voor vele lezers nieuw, toch zijn de verhalen voor zo’n 250 jongeren in Brussel de dagelijkse gang van zaken. De boeken geven een rauwe realiteit weer, die zeer nauwkeurig en waarheidsgetrouw beschreven wordt. Net zoals het hoofdpersonage Mavela leven zij in een bende en trekt criminaliteit hen ongelooflijk aan. De uitzichtloze situatie waarin ze zich bevinden zorgt ervoor dat ze alle hoop in de toekomst opgeven en leven van kick naar kick.
Ook Mavela lijkt tot ze The Black Bronx ontmoet een heel normaal leven te hebben. Wanneer ze echter door haar neef in de bende terecht komt, wil ze hier ondanks alle waarschuwingen al snel niet meer weg. Ze bewijst dat ze erbij hoort door zes flessen champagne te jatten en lokt zelfs een meisje van een andere bende in de val zodat de jongens van haar bende haar massaal kunnen verkrachten. Mavela twijfelt soms, maar weet dat ze onlosmakelijk aan de bende vast zit. Dan ontmoet ze Marwan, en de twee worden verliefd. Het verhaal van Marwan lezen we ook in dit boek. Hoofdstukken over de twee personages wisselen elkaar af. Marwan is van Arabische afkomst en lid van de 1080’ers, een bende waarin alles er toch net iets minder heftig aan toe gaat dan in The Black Bronx. Een liefde tussen Mavela en Marwan is echter onmogelijk. Toch proberen de twee het samen, wat zeer slecht afloopt. Nadat ze hun lesje hebben geleerd, besluit Mavela met opgeheven hoofd terug lid te worden van The Black Bronx. Dat relaas kan je lezen in ‘Back’. Dat doet ze echter niet zomaar: ze zint op wraak. Die krijgt ze ook, wanneer ze een moord die hun bendeleider pleegt kan bewijzen aan de politie. Zoals je kan vermoeden is het geweld in dit boek nog grimmiger dan in het eerste. Ook Marwan moet zich inlaten met veel zwaardere criminaliteit om in zijn eentje te overleven. Om terug bij de groep te komen, zet hij al zijn normen aan de kant.
In tegenstelling tot het echte leven, heeft dit boek wel een happy end. Samen met haar ouders, die ze al een hele tijd niet meer zag, kan Mavela naar het buitenland vluchten. In de epiloog lezen we dat Marwan na een gevangenisstraf achterna kan komen. In deze filmeditie bevat het boek Black beelden van de film en maken we ook kennis met de acteurs. Verder is er niet veel nieuws te ontdekken en is het een commerciële zet om specifiek op dit moment de boeken weer uit te geven.