De koopman Francesco de Marco Datini is een van de beroemdste mannen van Prato in Toscane. Zijn beeld prijkt op het marktplein, naast het Palazzo Comunale. Toen hij in 1410 kinderloos stierf, werd zijn fortuin onder de armen verdeeld. Alle documenten van Datini werden in zijn huis bewaard. Deze papieren raakten in de vergetelheid, en werden pas in 1870 onder een trap herontdekt. Het ging om een ware schat van honderden registers, kasboeken, vrachtbrieven, wissels, cheques... Kortom een volledig commercieel archief. De studies die verschenen over Datini, hadden vooral betrekking op zijn handelsactiviteiten. De historici konden zich een precies beeld vormen van de middeleeuwse handelspraktijken. Maar het archief van Datini bevat ook 140.000 brieven, waaronder 11.000 persoonlijke. Deze brieven worden in de studie van Iris Origo onderzocht. Je leert dat Datini een man was wiens hele carrière "in de naam des Heren en des gewins" stond. Boeiend is de huiselijke correspondentie met zijn vrouw Margherita. Ze geven een waarheidsgetrouw beeld van het huwelijksleven in het Trecento, de 14e eeuw. Het koppel bleef kinderloos, wat op Datini drukte. Ook de correspondentie met Ser Lapo Mazzei, zijn vriend en notaris, is interessant. Mazzei probeert hem te overtuigen dat geld niet gelukkig maakt. Hij propageert de typische Toscaanse deugden van vroomheid en matigheid.

Vereenvoudigend kun je stellen dat het leven van Datini in drie periodes uiteenvalt: in zijn jeugd leidde hij te Avignon een losbandig leven (zijn vriend Mazzei noemt hem "een man die er vrouwen op na houdt en uitsluitend op patrijzen leeft"), in zijn rijpe jaren hield hij zich met de handel bezig en oud geworden wendde hij zich tot God en ging nadenken over wat hij in zijn leven gepresteerd had. Toch zien we dat de wereld in verandering is. De schaalvergroting in de economie is daarvan getuige. Datini heeft een sceptische geest, waarin zich het individualisme van de renaissance aankondigt. In het devies "God en gewin" verwijst God meer naar de Middeleeuwen, terwijl het gewin het kapitalisme en dus de Nieuwe Tijd aankondigt. De brieven staan dichter bij het gesproken woord dan bij de literaire taal van Dante, Petrarca en Boccaccio.

Het boek is ideaal als je het gewone leven van de 14e eeuw wil leren kennen. Je leert niet alleen Datini kennen, zijn carrière, zijn karakter, maar ook zijn omgeving, zijn stad, zijn vriendenkring, zijn handelspartners. Het boek van Iris Origo werd in 1957 in het Engels gepubliceerd. De vertaling in het Nederlands dateert van 1985. Dit is de tweede druk van dit fascinerende boek. [Bernard Huyvaert] Hide text

Dankzij het compleet gevonden archief (o.a. 140.000 brieven waarvan 11.000 persoonlijke!) was het mogelijk het totale leven van een veertiende-eeuwse koopman uit de omgeving van Florence te reconstrueren. Daarbij konden alle facetten van zijn leven aan de orde komen: de handel, de lakennijverheid, de buitenlandse vestigingen, de risico's en de winsten, maar ook de persoonlijke verhouding tot zijn vrouw en vrienden, zijn eet- en drinkgewoonten, leefstijl en gezondheid, zijn godsdienstigheid en de diepgang daarvan. Nergens verveelt dit boek, vooral omdat de koopman of zijn tijdgenoten zelf zo dikwijls aan woord worden gelaten. Dit is geschiedenis die zichzelf vertelt: geschiedenis op haar best. Het notenapparaat is voorbeeldig, de literatuurlijst uitgebreid. Voor iedere geïnteresseerde -ook de vakman- een lezenswaardig boek.